Sprawy związane z kierowaniem do domu pomocy społecznej regulują przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Zgodnie z art. 54 ust.1 ww. ustawy osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.
- Umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej jest ostatecznością i powinno być poprzedzone oceną możliwości udzielenia pomocy osobie potrzebującej w miejscu jej zamieszkania oraz zbadaniem jej sytuacji rodzinnej.
Typy domów pomocy społecznej
- osób w podeszłym wieku,
- osób przewlekle somatycznie chorych,
- osób przewlekle psychicznie chorych,
- dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,
- dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie,
- osób niepełnosprawnych fizycznie,
- osób uzależnionych od alkoholu.
- Podstawą do wszczęcia postępowania o umieszczenie w domu pomocy społecznej jest wniosek osoby zainteresowanej lub opiekuna prawnego, po uzyskaniu postanowienia sądu zezwalającego na umieszczenie osoby ubezwłasnowolnionej bez jej zgody w domu pomocy społecznej.
- Wniosek wraz z zaświadczeniami lekarskimi składa się w ośrodku pomocy społecznej, właściwym według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o skierowanie (art. 101 ust. 1 ustawy). W przypadku osoby ubezwłasnowolnionej gminą właściwą jest gmina, na terenie której koncentruje się życie opiekuna prawnego. W przypadku osoby bezdomnej stosuje się zasadę wynikającą z art. 101 ust. 2 ustawy tj. właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały.
- Pracownik socjalny ośrodka pomocy społecznej w terminie do 14 dni roboczych (a w sprawach niecierpiących zwłoki do 2 dni roboczych) od chwili otrzymania wniosku przeprowadzi z wnioskodawcą lub opiekunem prawnym wywiad środowiskowy w celu ustalenia sytuacji osobistej, dochodowej i rodzinnej. Zostaną także przeprowadzone wywiady alimentacyjne z krewnymi (współmałżonkiem, dziećmi, wnukami i prawnukami, rodzicami i dziadkami) w celu ustalenia wysokości ich opłaty za pobyt członka rodziny w DPS.
Odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej.
Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania, a zobowiązani do ponoszenia opłatności za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
- mieszkaniec domu, nie więcej niż 70% swojego dochodu a w przypadku małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;
- małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, tj.:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300 % kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % tego kryterium,
- w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. W przypadku odmowy zawarcia umowy przez osoby wymienione w pkt 2, a także niewyrażenia przez te osoby zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego w celu ustalenia ich sytuacji, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej ustala się w drodze decyzji administracyjnej w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu i opłatami wnoszonymi przez inne osoby zobowiązane wymienione w pkt 2.
- gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2. przy czym osoby określone w pkt 2 i gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
Zgodnie z art.64a ustawy Osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej zwalania się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod warunkiem, że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona albo prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu za umyślne przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej małoletniego rodzeństwa lub jej rodzica. Zwolnienia te obejmują zstępnych osoby zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej.